Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου 2011

Το φάντασμα του Όργουελ πλανάται πάνω από τον κόσμο


Απόψε είδα μία ταινία που ήθελα να δω εδώ και πολύ καιρό, παρακινημένη από ένα video που παρακολούθησα στο youtube. Ήταν “τα παιδιά των ανθρώπων”, ένα οργουελικό σκηνικό που κάποτε θα μας φαινόταν αδιανότητο, αλλά τούτη η εποχή φαντάζει πιο κατάλληλη από ποτέ για να θεριέψουν οι σπόροι του κακού και να μας οδηγήσουν βαθμηδόν στην απόλυτη παρακμή, όπως αυτή αποτυπώνεται στο φιλμ του Αλφόνσο Κουαρόν, βασισμένο στο βιβλίο του Π. Ντ. Τζέιμς.

Βία, πλήρης αναρχία, φτώχεια, ασθένειες, φασισμός, τεράστια κοινωνική πόλωση με ολίγους πλούσιους οι οποίοι ζουν σε ένα γυάλινο κόσμο, μετανάστες σε στρατόπεδα, απόλυτος έλεγχος των media, λογοκρισία, παραπληροφόρηση. Κι ένας ιός που δεν επιτρέπει στους ανθρώπους να αναπαραχθούν. Μια γυναίκα έγκυος που ένας πρώην ακτιβιστής προσπαθεί να τη σώσει για να φέρει στη ζωή το μωρό, το οποίο είναι συνώνυμο της ελπίδας για την επιβίωση του είδους και της ελπίδας ότι θα υπάρξει αύριο.

Κάποτε αυτές οι σκηνές φαίνονταν αδιανόητες, ίσως για κάποιους παραμένουν ακόμα. Βλέποντας όμως τα άνθη του κακού να βγαίνουν από το χώμα, όλα αυτά που προοιωνίζονται ένα ζοφερό μέλλον, μία επίγεια κόλαση, όπως αυτή της ταινίας, έχω αρχίσει να πιστεύω πως το καλύτερο που μπορούμε να προσφέρουμε στην εξέλιξη της κοινωνίας είναι η συνεισφορά μας στην πνευματική ανάταση και την πρόοδο και την επικράτηση της ψυχραιμίας, της αλληλεγγύης, της ομόνοιας και της ανθρωπιάς. Την ίδια ώρα έχουμε απόλυτη υποχρέωση να απαιτήσουμε να προστατευθεί η κοινωνία από τη βία και την εγκληματικότητα, όχι μόνο μέσω της καταστολής αλλά και της πρόληψης.

Η ταινία αυτή μπορεί να μας κάνει να σκεφτούμε πόσο μεγάλη σημασία έχει να εμποδίσουμε με κάθε τρόπο τον κόσμο μας να εξελιχθεί σε ένα σκηνικό τρόμου, με ορδές φτωχών που επιβιώνουν κάνοντας εγκλήματα, σκοτώνοντας συμπολίτες τους, εκεί όπου “ο θάνατός σου η ζωή μου” αποκτά κυριολεκτική σημασία..

Όμως ο τρόπος που εξελίσσονται τα πράγματα φοβίζει. Φοβίζει γιατί οι ανίκανες ή μπορεί και παμπόνηρες ιδιοτελείς κυβερνήσεις αφήνουν την εγκληματικότητα να οργιάζει, ενώ οδηγούν στη φτώχεια όλο και περισσότερους συμπολίτες μας επιτείνοντας το πρόβλημα. Και είναι δεδομένο πλέον ότι το χαμηλό βιοτικό και πνευματικό επίπεδο πηγαίνουν χέρι χέρι με την εγκληματικότητα.

Οι άνθρωποι χάνουν την πίστη τους στην κοινωνική δικαιοσύνη και στους θεσμούς και αναζητούν δικά τους συστήματα δικαίου, όπου τοποθετούν τον εαυτό τους ως κριτή και δικαστή αλλά και τιμωρό, οδηγούμενοι στην αυτοδικία ή στη διεκδίκηση με παράνομα μέσα όσων πιστεύουν ότι στερήθηκαν.
Την ίδια ώρα ο κοινωνικός ιστός έχει διαλυθεί. Έχοντας μάθει να ιδιωτεύουν επί μακρόν, οι άνθρωποι ζουν σε μικρόκοσμους και γυρίζουν την πλάτη τους σε αυτό που ονομάζουμε “κοινωνία”. Θεωρούν πως ουδέποτε θα χρειαστούν το συνάνθρωπο που βρίσκεται λίγο παραπέρα, εφόσον δεν τους είναι χρήσιμος. Αν δεν τους είναι μάλιστα χρήσιμος του γυρίζουν την πλάτη.

Μια τέτοια αντίληψη καθιστά ακόμη πιο επικίνδυνα τα πράγματα. Αφού έχοντας μάθει όλη τους η σκέψη να περιστρέφεται γύρω από το εγώ τους ή ένα πολύ στενό κύκλο ανθρώπων, αδυνατούν να τοποθετήσουν τον εαυτό τους μέσα στο ευρύτερο σύνολο και να αντιληφθούν ότι η μέριμνα για το “κοινό καλό” και η αντίληψη ότι υπάρχει μία κοινή πορεία με τους συνανθρώπους μας είναι ο μόνος τρόπος να διαμορφώσουμε μία κοινωνία ειρηνικής συνύπαρξης, ομόνοιας και αλληλουποστήριξης. Διαφορετικά οδηγούμαστε σε συμπλεγματικές συμπεριφορές, σε εξαγρίωση της ανθρώπινης φύσης και ό,τι συνέπειες μπορεί να έχει αυτό σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο. Η επικράτηση δηλαδή του “εγώ” έναντι του “εμείς” έχει καταστροφικές συνέπειες, οδηγώντας σε διάλυση τον κοινωνικό ιστό, σε προβληματικές επιφανειακές ιδιοτελείς σχέσεις και σε αποτυχία προσωπική και κοινωνική, με συναισθηματικά κενά, νευρώσεις, ψυχικές διαταραχές και έλλειψη συντονισμού μεταξύ των μελών μίας κοινότητας ή ενός ευρύτερου κοινωνικού συνόλου, απορρύθμιση, διάλυση, παρακμή.

Παράλληλα, η επικράτηση του μικρόκοσμου και η αποστροφή από τα κοινά δίνει εύφορο έδαφος σε πάσης φύσεως επιτήδειους να πάρουν στα χέρια τους το τιμόνι της κοινωνίας, οδηγώντας την στην καταστροφή, αφού έχουν ως κριτήριο όχι το κοινωνικό όφελος αλλά το προσωπικό τους συμφέρον και τη διατήρησή τους στην εξουσία, αποφασίζοντας παράλληλα ουσιαστικά ερήμην της πλειοψηφίας.

Για να μην ξεμακραίνω όμως πολύ από την ταινία, όλο αυτό το σκηνικό τρόμου έρχεται σε ευθειά αντιπαραβολή με το ηρωικό πρόσωπο του Θίο, ενός άνδρα που με αυτοθυσία προσπαθεί να σώσει το αύριο, αυτό που συμβολίζει το μωρό που κυοφορεί μία γυναίκα. Κι ενώ πολλοί βρίσκονται σε μία συνεχή διαμάχη με ανταλλαγές πυρών σε ένα μόνιμο σκηνικό πολέμου, κάποιοι λίγοι προσπαθούν να σώσουν το αύριο με αγώνα και αυτοθυσία.

Δεν υπάρχουν σχόλια: