Βλέπω ανθρώπους να υποστηρίζουν με πάθος τις ιδέες τους. Πολλές φορές είμαι κι εγώ ένας από αυτούς.Είναι όμορφο να έχεις ιδέες και είναι ζωτικής σημασίας επίσης να έχεις πάθος.
Τι είναι αυτό όμως που μπορεί να κρατήσει έναν άνθρωπο εγκλωβισμένο σε ένα στενό ιδεολογικό πλαίσιο και να τον καταστήσει απορριπτικό σε οτιδήποτε μπορεί να πρεσβεύει μια άλλη ιδεολογία; Προσπαθώντας να δώσω μια απάντηση σε αυτό το ερώτημα καταλήγω στο συμπέρασμα ότι μάλλον οι άνθρωποι νιώθουν ασφάλεια και σταθερότητα μόνο όταν ακολουθούν συγκεκριμένες γραμμές, μόνο όταν ουδέποτε παρεκκλίνουν από αυτό που αρχικά όρισαν ως ορθό. Ενίοτε δε, σε πιο προχωρημένες καταστάσεις ακολουθούν τα δόγματα με τυφλή πίστη και με μια βεβαιότητα για την ορθότητά τους αδιαμφησβήτητη. Μάλιστα επικρίνουν εύκολα όποιον δεν συμβαδίζει με το δικό τους δοκούν, άλλοι τον χρήζουν ακόμη ιδεολογικό εχθρό τους, μίασμα, προσπαθούν να τον εκμηδενίσουν γιατί έτσι αυτομάτως θεωρούν πως αποκτούν μεγαλύτερη αξία τα δικά τους πιστεύω.
Υπάρχουν κάποιοι που όντως το βασάνισαν πολύ το θέμα και έχουν ισχυρά επιχειρήματα. Πώς όμως συνδιαλέγονται αμετακίνητοι στις απόψεις του και με την απολυτότητα εφήβου με τα μυαλά στα κάγκελα; Πώς η συσσωρευμένη αυτή γνώση και η εσωτερική αναζήτηση δεν κατάφερε να τους οδηγήσει στο ξέφωτο ενός μυαλού ανοικτού σε νέες ιδέες, ενός νου που συνεχώς επαναδιαπραγματεύεται ό,τι μέχρι σήμερα θεωρούσε ορθό;
Το πιο αστείο δε είναι όταν βλέπεις πολύξερους που επειδή διάβασαν ορισμένους τόμους νομίζουν ότι είναι κάτοχοι της απόλυτης αλήθειας. Ανθρώπους χωρίς κοινωνική εμπειρία, χωρίς αντίληψη της πραγματικότητας, χωρίς επαφή με ό,τι συγκροτεί το σύνολο του σύμπαντος μέσα στο οποίο ζούμε. Φερέφωνα θεωριών που τους έμαθαν στα Πανεπιστήμια οι διάφορες “σχολές σκέψης”, που διάβασαν στα μανιφέστα των διάφορων ιδεολογικών ταγών και ουδέποτε είχαν την πυγμή να αμφισβητήσουν, να ανατρέψουν ή να προσθέσουν το δικό τους λιθαράκι.
Γιατί ήθελαν πάντα τα κουτάκια γεμάτα και στη θέση τους. Να μην τους ταράξει ποτέ τίποτα κανένα κύκλο. Κάθε φορά που χρειάζονται απάντηση σε πάσης φύσεως ερωτήματα ανοίγουν ένα κουτάκι και να σου η λάμπα του Κύρου Γρανάζη ανάβει πάνω από το κεφάλι τους. Ακόμα κι αν τους αντιτάσσεις οφθαλμοφανή επιχειρήματα, συνεχίζουν και σου λένε το ίδιο τροπάριο, γιατί τίποτα δεν πρέπει να ταράξει τον ατάραχο ύπνο της εμμονικής τους αντίληψης.
Λυπάμαι που το λέω αλλά όσοι βαδίζουν σε αυτό το σκοτεινό δρόμο της πνευματικής δυσκαμψίας (ενίοτε και ακαμψίας- ακόμη χειρότερα) μάλλον έχουν χάσει κάθε ελπίδα να έρθουν κοντά στην πραγματικότητα έστω και κατά το ελάχιστο. Κι αυτό γιατί, ενώ η πραγματικότητα είναι δυναμική, η σκέψη πρέπει να είναι κι αυτή δυναμική και όχι στατική. Όποιος δεν ακολουθήσει την εποχή του, είναι καταδικασμένος να έχει εσφαλμένη αντίληψη της πραγματικότητας.
Συνεχίζουν δε να βαδίζουν σε ένα δρόμο επικίνδυνο, που αποτελεί παράγοντα αποσταθεροποιητικό για τις κοινωνίες, πηγή συγκρούσεων και στην καλύτερη των περιπτώσεων προκύπτει μία λιμνάζουσα κατάσταση για το πνεύμα, η οποία του στερεί κάθε δυνατότητα εξέλιξης.
Αντίθετα, ξεκινώντας από το σωκρατικό “Εν οίδα ότι ουδέν οίδα”, μπορούμε εύκολα να αξιολογήσουμε τα πράγματα χωρίς εμμονές και αγκυλώσεις, να οδηγηθούμε σε γόνιμα συμπεράσματα. Στο ταξίδι της γνώσης πορευόμαστε με ένα ερωτηματικό πάνω από το κεφάλι μας, όχι με τη βεβαιότητα πως τα γνωρίζουμε όλα.
Θέλει δύναμη πολλή να ανατρέψεις αυτό που μέχρι τώρα θεωρούσες σταθερά σου και άγκυρά σου. Πολλές φορές χρειάζεται να ανοιχτείς σε πέλαγα φουρτουνιασμένα, να φέρεις τα πάνω κάτω, να πέσεις σε τοίχους από αδιέξοδα, να περπατήσεις σε τοπία άνυδρα, ερημικά, να κλειστείς σε δωμάτια σκοτεινά ψάχνοντας μια ηλιαχτίδα που θα σε οδηγήσει πάλι στο φως της αλήθειας σου. Για να δεις όμως την ηλιαχτίδα πρέπει να έχεις μάτια ορθάνοιχτα.
